Sprawiedliwa Transformacja jest procesem odchodzenia od wydobycia oraz zużycia węgla przy uwzględnieniu obaw i potrzeb społeczeństwa, które zamieszkuje regiony węglowe. Zmiany, które zachodzą w wyniku Sprawiedliwej Transformacji, polegają na odejściu od szkodliwej technologii i wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań, mających na celu złagodzenie negatywnych skutków całego procesu.

Informacje o przebiegu wsparcie dla polskich regionów węglowych

W ramach funduszu udzielane są bezzwrotne dotacje na inwestycje dla przedsiębiorstw z terenów okołogórniczych. Harmonogram naborów na 2023 rok:

Województwo Śląskie

Wsparcie MŚP na rzecz transformacji – mikroinwestycje

Data wniosków: wrzesień – październik 2023 r.

Województwo Dolnośląskie

Inwestycje MŚP

Data wniosków: 05 lipca – 4 sierpnia 2023 r.

Województwo Małopolskie

Rozwój firm wspierający sprawiedliwą transformację

Data wniosków: lipiec 2023 r.

Województwo Łódzkie

Gospodarka w transformacji – inwestycje

Data wniosków: czerwiec – sierpień 2023 r.

Data wniosków: grudzień 2023 – styczeń 2024 r.

Województwo Wielkopolskie

Wsparcie inwestycji dla MŚP

Data wniosków: 01 czerwca – 31 sierpnia 2023 r.

Kto skorzysta na działaniach realizowanych w ramach procesu sprawiedliwej transformacji?

Wsparcie dedykowane jest wszystkim państwom członkowskim Unii Europejskiej, w szczególności regionom o największej intensywności emisji, a także regionom, w których pracuje najwięcej osób w sektorze paliw kopalnianych. Otrzymanie finansowania musi być poprzedzone opracowaniem terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji, który obejmie okres do 2030 roku. Dodatkowo musi on wskazywać obszary, które zostały w największy stopniu dotknięte skutkami transformacji i powinny otrzymać największe wsparcie. Plany muszą również zawierać najkorzystniejsze sposoby łagodzenia problemów gospodarczych, społecznych i środowiskowych.

Komisja Europejska zatwierdziła zasady wspierania projektów inwestycyjnych w województwach: śląskim, dolnośląskim, wielkopolskim, lubelskim, łódzkim i małopolskim. Przedsiębiorcy otrzymają wsparcie finansowe na wdrożenie innowacji procesowych lub produkcyjnych. Poziom dotacji będzie zależny od miejsca realizacji projektu, jak również na podstawie mapy pomocy regionalnej.

Mechanizm sprawiedliwej transformacji zapewni ochronę przedsiębiorstwom oraz sektorom, które prowadzą wysokoemisyjną działalność poprzez:

  • wspieranie przejścia na technologie niskoemisyjne;
  • zapewnienie łatwego dostępu do wsparcia finansowego, np. poprzez udzielanie kredytów czy pożyczek;
  • inwestowanie w powstawanie nowych firm i MŚP;
  • inwestowanie w badania naukowe oraz innowację.

Wsparcie dla polskich regionów węglowych

Rodzaje planowanych działań i operacji

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji to jeden z regionalnych programów wdrożonych na lata 2021-2027 w poszczególnych województwach. O dotację będą mogli również ubiegać się przedsiębiorcy z sektora MŚP, którzy prowadzą działalność gospodarczą we wskazanych regionach. Dofinansowanie można otrzymać na projekty, które będą dotyczyć:

  • inwestycji mającej na celu podnoszenie konkurencyjności, w tym wprowadzania ulepszonych bądź nowych neutralnych dla środowiska usług, produktów czy dywersyfikacji przedsiębiorstwa;
  • internacjonalizacji oraz cyfryzacji działalności przedsiębiorstwa;
  • inwestycji w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym;
  • przeprowadzenia prac B+R i z zakresu komercjalizacji wyników prac B+R:
  • infrastruktury B+R;
  • poprawy efektywności energetycznej.

Jak będzie przebiegał proces transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu?

Unia Europejska wprowadziła do swojego budżetu Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, który ma złagodzić skutki procesu transformacji. To zestaw narzędzi, których celem jest udzielenie wsparcia regionom górniczym. Składa się on z trzech filarów:

  1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji;
  2. Program InvestEU;
  3. Pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Wsparcie dla polskich regionów węglowych to kluczowe narzędzie pomocy dla obszarów, które najbardziej odczują dotkliwe skutki transformacji w dążeniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej, a także zapobiegania pogłębianiu się dysproporcji regionalnych. Głównym założeniem wsparcia jest łagodzenie skutków transformacji, które ma odbywać się poprzez finansowanie różnorodnych działań, inwestycji oraz modernizacji gospodarki regionalnej, a także złagodzenie negatywnych skutków dla zatrudnienia. W tym celu powstał Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który wspiera inwestycje m.in. w takich dziedzinach jak:

  • przekwalifikowanie pracowników,
  • łączność cyfrowa,
  • redukcja emisji,
  • czyste technologie energetyczne,
  • regeneracja terenów przemysłowych,
  • pomoc techniczna.

Fundusz wdrażany jest zgodnie z zasadami zarządzania dzielonego – oznacza to ścisłą współpracę z władzami lokalnymi, regionalnymi i krajowymi.

Sprawiedliwa Transformacja to spora szansa na inwestycję, rozwój oraz możliwość zwiększenia potencjału poszczególnych obszarów. To również okazja, aby naprawić szkody wyrządzone przez eksploatację złóż.